حنا بندان و آداب این مراسم

حنابندان یکی از آداب و رسوم عروسی در نزد اقوام ایرانی می باشد.

جشن حنابندان که به تعبیری آخرین رسم از آداب عروسی ایرانی می‌باشد، جشنی است که در واقع مراسم خداحافظی عروس بوده و در آخرین شب اقامت عروس به طور رسمی در خانه پدری برگزار می گردد.

در زمان های نه چندان دور در شب حنابندان زنان شرکت کننده دستشان را با آغشتن به ظرف حنایی که دور تا دور مراسم گرداننده می شد رنگ می کردند و این آیین همچنان در روستاها و شهرهای کوچک ایران پا برجاست.

«حنا از جنت است» و اثری از بهشت و نشانه‌ای از شادی، مهر و نیکبختی دارد. این باوری است که ایرانیان باستان داشتند و هنوز هم پابرجاست.

مشابه حنابندان در آمریکا

ماکتی از چگونگی مراسم حنابندان در حمام وکیل

مراسمی مشابه حنابندان به نام Bachelorette party در آمریکا و کانادا و چند کشور دیگر نیز وجود دارد. این مراسم شب قبل از عروسی برگزار می گردد.

مراسم حنابندان به سبک ایرانی

جشن حنابندان که به تعبیری آخرین رسم از آداب عروسی ایرانی می باشد، جشنی است که در واقع مراسم خداحافظی عروس بوده و در آخرین شب اقامت عروس به طور رسمی در خانه پدری برگزار می گردد.

در روزگاران نه چندان دور در شب حنابندان زنان شرکت کننده دستشان را با آغشتن به ظرف حنایی که دور تا دور مراسم گرداننده می شد رنگ می کردند و این آیین همچنان در روستاها و شهرهای کوچک ایران پا برجاست.

حنا از جنت است و اثری از بهشت و نشانه ای از شادی، مهر و نیکبختی دارد. این باوری است که ایرانیان باستان داشتند و هنوز هم پابرجاست.

بعد از مراسم نامزدی و پیش از برگزاری جشن ازدواج مراسمی برگزار می شود که از آن تحت عنوان حنابندان یاد می شود. این رسم نیز همچون دیگر رسوم طی گذشت زمان کمرنگ شده، یا با تغییراتی ادامه دارد، یا به دلیل هزینه های گزاف ازدواج معمولا خانواده ها از برگزاری آن صرف نظر می کنند؛ ولی رسم حنابندان هنوز در​ بیشتر روستاها و بخصوص شهرهای جنوبی کشور جزء لاینفک مراسم عروسی است.

حنابندان در هریک از شهر های کشور به شکلی خاص برگزار می شود، ولی در اصل حنابندان آماده کردن حنا (خیساندن آن) و آغشته کردن دست و پای عروس و گاهی داماد با آن حناست. در گذشته معمولا حنا در منزل داماد تهیه می شده است و داماد به همراه خانواده خود حنا را به همراه ساز و دهل به منزل عروس می بردند و با اجازه بزرگ ترها کار حنابندان را شروع می کردند. خواهر عروس دستان عروس را و برادر داماد دستان داماد را حنا می بستند.

در برخی مناطق پس از شروع حنابندان عروس دست راست خود را در حالی که شال قرمزرنگی روی سر خود انداخته است، بالای سرش می گرفته و مهمانان خصوصا اقوام داماد هدایایی مانند سکه های طلا و نقره در کف دست عروس قرار می دادند.

 امروزه حنا را پس از خیساندن و آماده کردن به شکل طرح های زیبا درمی آورند و آن را تزئین می کنند و بنا به رسوم اقوام مختلف آن را برای خانواده عروس یا داماد تهیه می کنند. گاهی هم خانواده عروس و داماد هر کدام جداگانه برای اقوام خود حنا را آماده می کنند و رقابتی برای این که کدام فامیل به شکل زیباتری این کار را انجام می دهند وجود دارد.

معمولا این مراسم بعد از شام برگزار می شود، ولی گاهی هم بعضی از خانواده ها علاقه مند هستند از مهمانان با شام پذیرایی کنند که البته هزینه پذیرایی با پدر عروس است، ولی هزینه لباس یا آرایشگاه عروس بر عهده داماد است.

 در برخی مناطق برگزاری مراسم حنابندان نه تنها هزینه ای برای عروس و داماد ندارد، بلکه اقوام و دوستان با هدایای مالی خود کمک شایانی برای برگزاری مراسم ازدواج به آنها می کنند. پس از بستن حنا به دست و پای عروس و داماد مهمانان هدایای خود را پیشکش می کنند. گاهی در مناطقی مانند چهاردانگه آشنایان داماد هدایای خود را به ایشان می دهند تا صرف هزینه های ازدواج کند و اقوام عروس این هدایا را به ایشان می دهند تا کمکی برای تهیه جهیزیه به پدرعروس باشد، ولی اغلب هنگام چرخاندن ظرف محتوی حنا به دور مجلس مدعوین پس از برداشتن مقداری از حنا هدایای خود را در کنار ظرف حنا قرار می دهند. پس از آن که دست و پای عروس به حنا آغشته شد بقیه حنای آماده در بین مهمانان توزیع می شود و آنان نیز کف دست و ناخن خود را با حنا رنگین می کنند.

در مناطقی مانند سیستان حنابندان بیش از یک روز برگزار می شود. در شب اول حنابندان که در اصطلاح محلی به آن «سرشویی» گفته می شود، مقدار زیادی حنا خیسانده و آماده می شود و برای اطلاع اقوام و همسایگان مقداری از آن به در خانه آنها برده و توزیع می شود. افراد در خانه داماد جمع می شوند و سینی حنا را روی سر یکی از افراد قرار می دهند و به سوی خانه عروس حرکت می کنند و با زدن کف و شادی ابیات زیر را می خوانند:

امشب حنا می بنده / به دست و پا می بنده / اگر حنا نباشه آب طلا می بنده / حنا حنا می بنده به دست و پا می بنده / حنای زابل جانه فامیل شاه (داماد) می بنده/ حنا حنایه، حنا چه خوش نمایه / دست عروس نبندین، تا مادرش بیایه.

سپس طبق یک سنت قدیمی در خانه عروس را می بندند و اقوام عروس پشت در می ایستند و ابیاتی را در دو طرف در هر دو خانواده می خوانند که سمبلیک است و بیانگر نزاعی ظاهری بین داماد و مادر زن است که نمی خواهد دخترش را از خود دور کند و به خانه شوهر بفرستد:

اقوام داماد / در واکنه در واکنه حنا میاره ور شما

اقوام عروس / حنای شما مال شما ما زن نداریم ور شما

اقوام داماد / در واکنه در واکنه ساعت می آره ور شما

اقوام عروس / ساعت شما مال شما ما زن نداریم ور شما

اقوام داماد / در واکنه در واکنه دستمال میاره ور شما

اقوام عروس / دستمال شما مال شما ما زن نداریم ور شما

تا این که می رسه به... در واکنه در واکنه داماد میاره ور شما... که به احترام نام داماد و نه به جهت هدایا در را باز می کنند و اقوام داماد با حالت هجوم و خانه عروس که حالت سمبلیک و شادی آفرین دارد وارد خانه عروس می شوند.