پیمان زناشویی همان ازدواج و عبارت است از توافق یک زن و مرد جهت ایجاد زندگی مشترک، و قوانین خاصی بر این پیمان حکومت مینماید. بسته به فرهنگ خاص جامعه، جهت انعقاد عقد، طرفین بایستی کلماتی دایر بر پذیرفتن این پیمان ادا کنند . معمولا عقد نکاح در مراسم خاصی که به آن << مراسم عقد >> میگویند، انجام میشود.
عقد نکاح عقدی است که با ویژگیهای خود از سایر عقود و معاملات ممتاز و متمایز است، به لحاظ جنبه های معنوی و فلسفه وجودی این عقد، نمی توان آن را با شائبههای مادی آمیخته دانست، به این ترتیب این عقد را باید با لحاظ خصوصیت ویژه آن مورد بررسی قرار داد.
هرچند که امروزه متاسفانه عقد نکاح با مسائل مادی آلوده گردیده و بعضی خانوادهها از جنبه معنوی و فلسفی اصلی نکاح دور افتادهاند، اما در حقیقت باید گفت که مسائل و تعهدات مادی در این عقد، جنبه فرعی دارد و فلسفه اصلی در عقد نکاح همان جنبه معنوی و به عبارتی جنبه عبادی و مذهبی است و اصولی که در معادلات معوض رعایت میشود، در این عقد ملحوظ نمیگردد.
به عقیده مشهور فقها منظور از عقد نکاح ایجاد نسل است در حالی که مراد از نکاح منقطع انتفاع و استمتاع است.
عقد نکاح پیچیده ترین عقد مصرح در قوانین مدنی کشور است. در پی عقد نکاح تکالیف بسیاری بر ذمه زن وشوهر قرار میگیرد، بنابراین قبل و پس از ایجاد رابطه زوجیت و نیز انحلال آن حاوی نکات حقوقی فراوانی است.
شروط عقد نکاح:
1- انجام ایجاب و قبول صحیح توسط عاقدین.
2- حضور دو نفر شاهد با اهلیت.
3- عدم موجودیت حرمت دائمی و یا موقت بین ناکح و منکوحه.
نکاتی صحیح و مشروع است که دارای شرایط زیر باشد،
1- فرق جنسیت: یعنی زن و مرد نکاح کنند. نه مرد با مرد و زن با زن .
2- اهلیت: در قانون مدنی کشور سن ازدواج برای مردها را 18 سالگی و برای زن ها را 16 سالگی تعیین کردهاند. مگر در مواقع وخیم قاضی می تواند حکم عقد نکاح را قبل از این سن صادر کند، مثلا در صورت حامله شدن دختر توسط پسری که هنوز سن ازدواج را کامل نکرده است.
3- رضا: رضایت در نکاح شرط است و آزاد بودن اظهار رضایت نیز شرط میباشد . یعنی کسانی که ازدواج مینمایند باید در محکمه حاضر شده و رضایت خود را اظهار نماید و از همین سبب است تا ناکح و منکوحه بطور آزادانه اظهار رضایت نمایند.